|
«إِذَا أَدْبَرَ النَّهَارُ مِنْ هُنَا وَأَقْبَلَ اللَّيْلُ مِنْ هُنَا فَقَدْ أَفْطَرَ الصَّائِمُ»
«Бир томондан кундуз ортга қараб кетса, яна бир томондан кеча олдга қараб келса, рўзадор оғзини очади».66
Мана шу ерда «Вожибни адо этиш учун зарур бўлган нарса ҳам вожибдир», деган қоида ишлайди. Кундуз тўла бўлиши учун бироз бўлса ҳам кечанинг ичига кириб бориш шарт. Негаки, кундуз билан кеча бир-бирига ёпишгандир. Шунинг учун «ғоя муғайёнинг (ғояга етиш мақсад қилинган нарсанинг) ичига киради», дейилган. Аллоҳ Таолонинг мана бу гапи ҳам шу қабилдандир:
فاغْسِلُواْ وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ
– „юзларингизни ва қўлларингизни тирсакларгача ювинглар“. [5:6]
Тирсакнинг озгина бўлса ҳам бир қисми ювилмагунича қўл тирсаккача ювилган ҳисобланмайди.
5- Шундан сўнг Аллоҳ Таоло рўза кечасида аёл билан қўшилиш мумкинлиги ҳақидаги ҳукмдан эътикофдаги одамнинг истисно қилинишини баён қилади. Эътикофдаги одам то эътикофидан чиқмагунича жимо қилиши дуруст эмас. Айрим мусулмонлар эътикофда туриб, кечалари уйларига чиқиб, аёллари билан қўшилиб келардилар. Шундан кейин эътикофдаги одамнинг аёли билан қўшилишини тақиқловчи мана шу оят нозил бўлди.
(وَأَنتُمْ عَاكِفُونَ فِي الْمَسَاجِدِ масжидларда эҳтикофда бўлган чоғингизда). Яъни, сизлар масжидларда эътикоф ўтирган бўлсангизлар. Эътикоф сўзининг луғавий маъноси қамалиб олиш ва бир жойда туришдир. Шариатда эса бу сўз махсус амалларни қилиш учун масжиддан чиқмасликни англатади.
Бу оятда эътикофнинг масжид билан қайдланаётганидан фақат масжиддагина эътикоф ўтириш мумкинлиги англашилади. Лекин эътикофдаги бу шарт аёлларга тегишли эмас. Чунки бу ерда хитоб эркакларга қаратилган. У тағлиб билан аёлларни ҳам ўз ичига олади, дейиш дуруст эмас. Чунки бу хитобнинг эркакларга қаратилаётганини билдирувчи бир қарина бор. У қарина
وَلاَ تُبَاشِرُوهُنَّ
(улар билан қўшилманг!), деган гапдир. Мана шу қаринага кўра
وَأَنتُمْ عَاكِفُونَ فِي الْمَسَاجِدِ
(Масжидларда эҳтикофда бўлган чоғингизда), деган гапдаги хитоб фақат эркакларга қаратиляпти. У аёлларни ўз ичига олмаяпти. Шунга кўра, аёл кишининг эътикофига масжид шарт қилинмайди. Аёл киши ўз уйида эътикоф ўтираверади.
118-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208